همه چیز درباره سه پایهٔ دوربین

یک سه پایهٔ دوربین میتواند تغییرات زیادی را در وضوح و کیفیت کلی‌ عکسها ایجاد کند. بعلاوهٔ فراهم کردن چندین تکنیک خاص، استفاده از سه پایهٔ دوربین، عکس گرفتن در نور کم با عمق میدان بهتر را میسر می‌کند. این مقاله‌ آموزشی تماماً دربارهٔ چگونگی‌ انتخاب و استفادهٔ بهینه از سه پایه دوربینتان است.

چه زمانی‌ باید از یک سه پایهٔ دوربین استفاده کرد؟

عملکرد یک سه پایهٔ دوربین واضح است: دوربین را در یک موقعیت دقیق نگه میدارد. سه پایه، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا عکسی‌ واضح بگیرید، در حالیکه امکان دارد عکس به خاطر لرزش دوربین کدر بشود. اما چطور میتوانید بگویید که چه زمان باید و یا نباید از یک سه پایه استفاده کرد؟ چه زمانی‌ عکس تیره میشود اگر دوربین با دست نگه داشته شده باشد؟

قانون یک بر روی فاصلهٔ کانونی، یک قاعدهٔ کلی‌ برای تخمین سرعت اکسپوژر است. این بیانگر این است که برای یک دوربین ۳۵ میلیمتری، حداقل سرعت اکسپوژر باید سریعتر از یک بر روی فاصلهٔ کانونی در ثانیه باشد. به بیان دیگر، وقتی‌ از یک لنز با فاصله کانونی ۱۰۰ میلیمتری بر روی یک دوربین ۳۵ میلیمتری استفاده کنید، سرعت اکسپوژر باید سریعتر از ۱/۱۰۰ ثانیه باشد. در غیر این صورت نمی‌شود از کدر شدن عکس اجتناب کرد. برای دوربینهای دیجیتال با سنسور کراپ شده، اول باید فاصلهٔ کانونی به معادل فاصلهٔ کانونی دوربینهای ۳۵ میلیمتری تبدیل شود.

علت اینکه این قانون بستگی به فاصلهٔ کانونی دارد به خاطر این است که لرزش دوربین با زوم کردن به سمت سوژه بیشتر میشود. این مشابه زمانی‌ است که شما سعی‌ می‌کنید با یک نشانه گر لیزری بر روی یک بخشی‌ از دیوار که در فاصلهٔ دور قرار دارد نشانه گیری کنید. هر چقدر که این دیوار دورتر باشد، نشانه گر لیزری، به خاطر لرزش دست، بیشتر بالا و پایین میپرد.

در شبیه سازی نشانه گیری به سمت یک نقطه بر روی دیواری در فاصلهٔ دور، بیشترین جهش بر روی دورترین دیوار مشابه لرزش دوربینی است که از یک لنز با فاصلهٔ کانونی طولانی‌تر استفاده می‌کنید (وقتیکه بیشتر به سمت سوژه زوم می‌کنید).

به خاطر داشته باشید که این قانون تنها برای راهنمایی حدسی است. زمانیکه لرزش دوربین بر روی عکس شما تاثیر میگذارد، سرعت دقیق شاتر دوربین بستگی دارد به: (۱) چگونگی‌ ثابت نگاه داشتن دوربین (۲) وضوح لنز (۳) رزولوشن دوربین (۴) فاصله تا سوژه. به بیان دیگر: اگر شک دارید، همیشه از یک سه پایه استفاده کنید.

نهایتاً، وقتیکه دوربین را با دست نگه میدارید، وجود سیستم‌های تثبیت کنندهٔ تصویر (image stabilization – IS) و یا کاهش دهنده لرزش (vibration reduction – VR) بر روی لنز دوربین، شاید این امکان را به شما بدهد تا با سرعت شاتر دو تا هشت برابر طولانی‌تر عکاسی کنید، در صورتیکه در نبود این سیستم‌ها شما باید دوربین را کاملا ثابت نگه بدارید. هر چند وقتیکه سوژه در حال حرکت باشد، سیستم‌های IS و VR چندان کمکی‌ نمیکنند – و البته باید گفت که در چنین شرایطی سه پایه هم کمکی‌ نمیکند.

دلایل دیگر برای استفاده از یک سه پایه

تنها به خاطر اینکه شما میتوانید دوربین خود را به اندازهٔ کافی‌ ثابت نگه بدارید تا عکسی واضح با سرعت شاتر انتخابی بگیرید، این به این معنا نیست که نباید از سه پایه استفاده کنید. امکان دارد که شما با استفاده از سه پایه بتوانید ترکیبات بهتری از دیافراگم، ISO و سرعت شاتر را انتخاب کنید. بعنوان مثال، میتوانید دیافراگم کوچکتری را برای داشتن عمق میدان بیشتر، انتخاب کنید، یا ISO پایینتر برای کاهش نویز عکس؛ هر دو این موارد نیازمند سرعت شاتر طولانی تری است، و این به این معنی‌ است که دیگر نمیتوانید دوربین را با دست بگیرید و عکاسی کنید. بعنوان مثال، عکس پایین (با سطح آب ملایم و هموار) به خاطر داشتن اکسپوژر طولانی‌، تنها با استفاده از سه پایه قابل گرفتن است.

بعلاوه، چندین تکنیک خاص وجود دارد که نیازمند استفاده از سه پایه است، مثل:

گرفتن چندین عکس در زوایای مختلف برای ایجاد یک عکس پانوراما.
گرفتن چندین عکس با اکسپوژر‌های مختلف برای یک عکس (HDR (High Dynamic Range.
گرفتن چندین عکس متوالی برای تولید انیمیشن.
گرفتن چندین عکس متوالی برای تولید یک عکس ترکیبی‌.
هر زمان که می‌خواهید کار هنری خود را دقیقا کنترل کنید.
هر زمان که نیاز دارید تا دوربینتان را قبل از عکاسی در حالتی‌ درست مستقر کنید، مثل عکاسی در مسابقات ورزشی.

انتخاب یک سه پایه : ملاحظات اصلی‌

هرچند عملکرد یک سه پایه بسیار ساده است، اما انتخاب یک سه پایهٔ خوب بستگی به فاکتورهای بسیاری دارد. پیدا کردن بهترین سه پایه نیازمند تشخیص مجموعه‌ای از بهترین گزینه‌ها برای نوع عکاسی شما است.

مشخصات اصلی‌ یک سه پایه معمولا استقامت، وزن و سادگی‌ استفاده است.

استحکام و ثبات یک سه پایه. احتمالا به خاطر همین ویژگی‌ یک سه پایه خریداری کرده‌اید تا دوربینتان را ثابت نگه دارد. فاکتورهای مهمی‌ که بر استحکام یک سه پایه تاثیر گذار است شامل: ۱) تعداد پایه‌ها ۲) نوع ماده و ضخامت پایه‌ها ۳) طول پایه‌ها می‌باشد. در نهایت، تنها راه برای سنجش استحکام یک سه پایه امتحان کردن آن است. ضربه‌ای به سطح بالائی سه پایه بزنید و یا وزنه‌ای روی آن‌ قرار بدهید و ببینید که آیا متوجه نوسان و لرزشی میشوید یا نه، و یا چند عکس آزمایشی‌ بگیرید.

وزن سه پایه. این ویژگی‌ نشانگر این است که آیا میتوانید سه پایه را با خود برای پیاده روی و یا گردش کوتاه تفریحی ببرید و یا نه. در نتیجه داشتن یک سه پایهٔ سبکتر به این معنا است که میتوانید بدون ایجاد هیچگونه خستگی‌ از آن‌ بیشتر استفاده کنید. بهرحال وزن و استحکام سه پایه معمولا به هم مرتبط هستند؛ فقط مطمئن باشید که قابل حمل بودن را فدای استحکام نکنید و یا بر عکس.

سادگی استفاده از سه پایه. داشتن یک سه پایه چه فایده‌ای دارد اگر آنرا به خاطر دست و پا گیر بودنش گوشه کمد نگه بدارید، و یا لحظه حساسی را به خاطر سختی‌ بر پا کردنش از دست بدهید؟ در نتیجه یک سه پایه باید به سادگی قابل استفاده باشد. سادگی استفاده بستگی به نوع سر سه پایه و چگونگی‌ مستقر کردن پایه‌ها دارد.

پایهٔ سه پایه‌ها معمولا با استفاده از مکانیزم قفل شدن (مکانیزم قفل پیچیدنی و یا قفل کلیپ اهرمی، عکس فوق) بلند و کوتاه میشوند. استفاده از مکانیزم قفل کلیپ اهرمی سریع و آسان است، هرچند استفاده از این مدل در زمانیکه دستکش در دست دارید، میتواند سخت باشد. قفلهای پیچیدنی معمولا بدلیل اینکه چفت و بست خارجی‌ ندارند یک مقدار جمع و جور و ساده‌تر هستند. البته بعضی‌ وقتها برای کوتاه و بلند کردن هر پایه‌ به تنهایی با قفلهای پیچیدنی نیاز به دو دست است.

انتخاب یک سه پایه : ملاحظات دیگر

دیگر ملاحظاتی که باید برای خرید یک سه پایه در نظر داشته باشید، از این قرار است:

تعداد بخشهای پایهٔ سه پایه. هر پایه از سه پایه به تنهایی میتواند با استفاده از دو تا چهار بخش هم مرکز کشیده بشود. به طور کلی‌، هر چقدر تعداد بخشهای پایهٔ سه پایه بیشتر باشد، ثبات آن‌ کاهش خواهد یافت، اما همچنین این موضوع میتواند طول اندازهٔ سه پایه را، وقتیکه کاملا جمع شده است، کاهش بدهد و به راحتی‌ در کیف دوربینتان جا بشود. همچنین اگر هر پایه از تعداد بخشهای بیشتری تشکیل شده باشد، بر پا کردن و یا جمع کردن سه پایه بیشتر طول خواهد کشید.

عکس زیر یک سه پایه را نشان میدهد که هر پایه از آن‌ از چندین بخش تشکیل شده است.

حداکثر ارتفاع سه پایه. اگر نسبتا قد بلند هستید این مشخصه مهمی‌ است. چون اگر سه پایه کوتاه باشد مجبور هستید که دولا شوید. مطمئن باشید که برای رسیدن به حداکثر ارتفاع سه پایه نیاز به مرتفع کردن بخش میانی سه پایه ندارید، چون با مرتفع کردن بخش میانی، ثبات دوربین و سه پایه کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر، شاید شما نخواهید که همیشه هم تراز با سطح چشم عکاسی کنید و عکسهائی با پرسپکتیو معمولی‌ بگیرید. در نتیجه، هر چه ارتفاع سه پایه بیشتر باشد (حتی بدون مرتفع کردن بخش میانی)، ثبات سه پایه کاهش خواهد یافت.

حداقل ارتفاع سه پایه. این خصوصیت مهمی‌ برای عکاسانی است که تمایل زیادی به عکاسی ماکرو از اشیا روی زمین و یا عکاسی از زاویهٔ پایینتری دارند.

ارتفاع فشرده شدهٔ سه پایه. این خصوصیت مهمی‌ برای عکاسانی است که میخواهند سه پایه را در کوله پشتی یا چمدانشان جای بدهند. اگر پایه‌های یک سه پایه از بخشهای بیشتری تشکیل شده باشد، معمولا آن سه پایه بیشتر قابلیت فشرده شدن دارد. البته سه پایه‌های فشرده ارتفاع قابل نیاز را معمولا ندارند و از استحکام کمتری برخوردار هستند.

سرهای سه پایه : PAN-TILT vs. BALL HEADS

خیلی‌ از سه پایه‌ها همراه با سر آن‌ فروخته میشوند، ولی‌ امکان دارد که شما بسته به تکنیک عکاسی خود از نوع دیگری از سر سه پایه استفاده کنید. عکس زیر تصویری از نوع PAN-TILT و کله توپی‌ (BALL HEAD) را نشان میدهد که دو نوع از انواع رایج سر سه پایهٔ دوربین هستند.

سرهای PAN-TILT عالی‌ هستند چون شما میتوانید دوربین خود را حول دو محور چرخش به طور جداگانه به چپ و راست و یا بالا و پایین کنترل کنید. این خصوصیت میتواند خیلی‌ مفید باشد اگر به راحتی‌ میتوانید ارتفاع سه پایه را تنظیم کنید و دوربین خودتان را تراز کنید، البته باید این تنظیمات را به آرامی انجام دهید. اما این ویژگی‌ برای عکاسی از سوژه‌های متحرک بی‌فایده است.

سرهای توپی‌ عالی هستند چونکه به سادگی میتوانید دوربین خود را به هر جهتی آزادانه بر روی سه پایه حرکت بدهید و بعد آنرا در حالت دلخواه قفل کنید. اینگونه سه پایه‌ها نسبت به سه پایه‌های مشابه با سر PAN-TILT جمع و جورتر هستند. عیب اینگونه سه پایه‌ها با سر توپی‌ این است که امکان دارد هنگام قفل کردن دوربین در حالت دلخواه، دوربین تکان بخورد و از تنظیم خارج بشود. همچنین امکان دارد که گوی این مکانیزم به خاطر خشکی و یا یک خراش ساده، دیگر آن چرخش آزادانه را نداشته باشد.

دقت کنید که آیا کله سه پایه زیر فشار وزن سنگین دوربین تکان میخورد یا نه. این یک مشکل رایجی است و میتواند همچنین یک مشکل جدیتری برای دوربینهای DSLR سنگینتر باشد، خصوصاً زمانیکه با اکسپوژر طولانی‌ می‌خواهید عکاسی کنید. سعی‌ کنید یک لنز سنگین به دوربین خود وصل کنید و آنرا به طور افقی بر روی سه پایه نصب کنید. اکسپوژر دوربین را بر روی سی‌ ثانیه تنظیم کنید (البته اگر دوربینتان قابلیت آنرا داشته باشد). بعد از گرفتن عکس، روی آن‌ ۱۰۰% زوم کنید و ببینید که آیا عکس به خاطر تکانهای ناخواسته کدر شده است یا نه.

تناسب استقامت سه پایه با وزن یکی‌ دیگر از موارد مهمی‌ است که باید در نظر گرفته شود. این مشخصه در حقیقت تناسب بین حداکثر وزنی است که کله سه پایه میتواند تحمل کند (بدون هیچ تکان خوردنی) نسبت به وزن خود دوربین. هر چقدر حاصل این تناسب (که یک عدد کسری است) عدد بزرگتری باشد، بدین معنا است که کل وزن سه پایه و دوربین سبکتر خواهد بود.

وجود تراز بر روی سه پایه میتواند خیلی‌ مفید باشد، خصوصاً زمانیکه پایه‌های سه پایه روی سطحی غیر مسطح تا انتها باز نشده باشند. عکس زیر یک تراز حبابی را نشان میدهد.

در نهایت فارغ از اینکه چه مدل از کله را برای سه پایهٔ خود انتخاب می‌کنید، سه پایه‌ای را بخرید که دوربین خود را میتوانید بدون پیچ کردن بلکه با چفت و یا ضامن روی سه پایه سریع نصب کنید.

حلقه و یا طوق لنز (TRIPOD LENS COLLARS)

حلقه و یا طوق به طور معمول بیشتر برای لنز‌های تله فتو زوم استفاده میشود و معمولا نزدیک به بخش اولیه و یا میانی لنز نصب میشود. بعد کله سه پایه مستقیماً به جای بدنهٔ دوربین به حلقه لنز نصب میشود. در این حالت نقطه‌ نصب دوربین و لنز بر روی سه پایه به نقطه ثقل دوربین و لنز نزدیک خواهد بود. هرچقدر نیروی چرخشی (torque) روی کله سه پایه کمتر باشد، ماکزیمم وزنی را که کله سه پایه میتواند تحمل کند، بدون هیچ لرزش و کج شدنی، افزایش می‌یابد. وجود حلقه برای لنز تفاوت زیادی در چگونگی‌ لرزش لنز و دوربین ایجاد می‌کند . به بیان دیگر اگر لنزی که خریدید همراه با یک حلقه فروخته شده است، از آن‌ استفاده کنید! در غیر این صورت امکان دارد در نظر داشته باشید که این وسیلهٔ جانبی را برای لنز دوربین خود ابتیاع کنید. عکس زیر یک حلقه برای لنز ۷۰ تا ۲۰۰ میلیمتری را نشان میدهد.

نکته هایی برای گرفتن عکسهائی واضح با استفاده از سه پایه

چگونگی استفاده از سه پایهٔ دوربین میتواند به همان اندازه‌ای که نوع سه پایه مهم است، مهم باشد. لیست زیر به نکات مهمی‌ برای گرفتن عکسهائی واضح با استفاده از سه پایه اشاره می‌کند:

کیف دوربین خود را به ستون میانی سه پایه برای افزایش ثبات آویزان کنید، خصوصاً در هوای بادی (توجه داشته باشید که کیف دوربین ساکن باشد).
بعد از اینکه تمام پایه‌های سه پایهٔ دوربین کاملا کشیده شد، اگر ضرورتی داشت، میتوانید از ستون میانی سه پایه استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که ستون میانی سه پایه بیشتر از پایه‌های اصلی‌ میلرزد و ارتعاش تولید می‌کند.
برای کاهش وزن، میتوانید ستون میانی را از سه پایهٔ دوربین جدا کنید.
سه پایهٔ دوربین خود را تنها تا حداقل ارتفاعی که برای عکاسیتان نیاز دارید علم کنید.
در حد امکان پایه‌های سه پایهٔ دوربین را در پهنترین حالت ممکن قرار دهید.
پایه‌های سه پایهٔ دوربین را در معرض وزش باد قرار ندهید.
تنها با استفاده از کشیدن بخشهای پهن پایه‌های سه پایهٔ دوربین، به ارتفاع دلخواه خود دست یابید.
سه پایهٔ دوربین خود را به جای علم کردن بر روی خاک، شن و یا چمن بر روی سطحی محکم مثل صخره و یا سطحی سیمانی علم کنید. و یا برای عکاسی در داخل به جای علم کردن بر روی فرش و موکت، سه پایه را بر روی کاشی و یا پارکت علم کنید.
اگر می‌خواهید که سه پایهٔ دوربین را بر روی موکت و یا چمن علم کنید، حتما ته پایه‌ها میخچه نصب کنید.

سه پایهٔ دوربین کوچک و رو میزی

این مدل سه پایه‌ها معمولا به سادگی قابل حمل هستند، حتی بعضی‌ از آنها در جیب هم جا میشوند، معمولا برای دوربینهای کامپکت استفاده میشوند و بسیار متنوع هستند. سه پایه‌های کوچک و رومیزی تنها میتوانند جهت دوربین شما را به بالا/پائین (pitch) و یا به چپ/راست (yaw) تغییر جهت دهند و کاهش و یا افزایش ارتفاع امکان پذیر نمی‌باشد. این بدین معنا است که پیدا کردن یک سطح که در ارتفاع مورد نیاز شما باشد تا سه پایهٔ خود را روی آن‌ قرار دهید تا عکسی‌ بگیرید، بسیار مهم خواهد شد. معمولا عکسهائی که از روبرو و در ارتفاع چشم گرفته میشوند، عکسهائی معمولی‌ و آنهایی که پائینتر و یا بالاتر از این ارتفاع گرفته میشوند عکسهای جالبی‌ خواهند بود. استفاده از سه پایه‌های کوچک و رومیزی شما را مجبور می‌کند تا از پرسپکتیوهای مختلفی‌ در عکس خود استفاده کنید.

سه پایه‌های آلومینیومی در برابر سه پایه‌های کربن فایبر

آلومینیوم و کربن فایبر رایج‌ترین مواد برای ساخت سه پایه هستند. سه پایه هایی که از آلومینیوم ساخته شده اند از سه پایه‌های کربن فایبر ارزانتر هستند، اما البته نسبت به میزان ثباتی که فراهم میکنند، سنگینتر هم هستند و حمل این نوع سه پایه‌ها در فصل زمستان با دست بدون دستکش بسیار آزار دهنده است. سه پایه‌های کربن فایبری بطور کلی‌ در کاهش ارتعاشات بهتر هستند. هرچند، بهترین ماده برای کاهش ارتعاشات چوب است که در قدیم برای ساخت سه پایه از آن‌ استفاده میشد – امروزه استفاده از چوب برای ساخت سه پایه غیر عملی‌ است، چون سه پایه را بسیار سنگین می‌کند.

تک پایه ها

تک پایه، یک سه پایه با یک پایه است. این نوع پایه‌ها معمولا برای نگاه داشتن دوربین‌ها و لنز‌های سنگین در عکاسی ورزشی و یا حیات وحش استفاده میشوند. تک پایه ها، در زمانیکه نیاز به عکاسی با سرعت شاتر کندتری دارید، این امکان را به شما میدهند تا دوربین خود را به مدت طولانیتری در دست بگیرید، در حالیکه حمل یک سه پایهٔ کامل میتواند خیلی‌ سنگین باشد.

همچنین، تک پایه‌ها عکاسی از سوژه‌های در حال حرکت را آسانتر میکنند به گونه‌ا‌ی که پس زمینه کدر و سوژه واضح در عکس ظاهر میشوند. این تکنیک در حالتی قابل اجرا است که در زمان عکاسی تک پایه را حول محورش بچرخانید (به این تکنیک، تکنیک Panning می‌گویند).